Δευτέρα 22 Μαΐου 2017

Αναγνώριση πλασματικών ετών: τι ισχύει, τι αλλάζει για ασφαλισμένους στο δημόσιο και στο ΙΚΑ.

Αποτέλεσμα εικόνας για Αναγνώριση πλασματικών ετών: τι ισχύει, τι αλλάζει για ασφαλισμένους στο δημόσιο και στο ΙΚΑ.Ποιοι είναι οι δικαιούχοι αναγνώρισης πλασματικών ετών- Οι διαφορετικές ταχύτητες στην δυνατότητα αναγνώρισης τους

Η δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικών ετών δεν άλλαξε με τις τελευταίες ρυθμίσεις ούτε ως προς τους δικαιούχους που αφορά ούτε ως προς την έκταση της εφαρμογή της. Άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού του ποσού εξαγοράς, ενώ καθιερώθηκε ο συνυπολογισμός των πλασματικών ετών στο ποσό των χορηγουμένων συντάξεων. Η δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικών ετών εξακολουθεί να αποτελεί ευκαιρία για πολλές κατηγορίες ασφαλισμένων για να συνταξιοδοτηθούν σε πολλή μικρότερη ηλικία και να μην επηρεαστούν από τις αυξήσεις των ορίων ηλικίας. Η δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικών ετών είναι ένα μέσο για να γίνουν ευκολότερα αποδεκτές οι ανατροπές που επήλθαν στη ζωή χιλιάδων ασφαλισμένων από τις τελευταίες ασφαλιστικές αλλαγές από το 2010 μέχρι σήμερα. Με τις διατάξεις του ν.4387/2016 η αναγνώριση πλασματικών ετών αποκτά και μια άλλη ωφελιμότητα, καθώς ο πλασματικός χρόνος συνυπολογίζεται και στο ποσό της χορηγηθείσας σύνταξης. Η αναγνώριση των πλασματικών ετών επιδρά διπλά στην διαμόρφωση του συνταξιοδοτικού καθεστώτος για τους ασφαλισμένους όλων των ταμείων.

Α. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΗΛΙΚΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑΧΥΤΕΡΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗ

Η αναγνώριση πλασματικών ετών μπορεί να οδηγήσει πολλά χρόνια νωρίτερα στην συνταξιοδότηση πολλές κατηγορίες ασφαλισμένων.
Παράδειγμα: Μητέρα ανηλίκου γεννημένη στις 10/8/1964 έχει μέχρι το 2011 4.500 ημέρες πραγματικής εργασίας και ανήλικο παιδί. Πότε θα συνταξιοδοτηθεί;
Χωρίς αναγνώριση πλασματικών: Εφόσον είναι γεννημένη το 1964 σύμφωνα με το προγενέστερο καθεστώς, που δεν άλλαξε, συμπληρώνει το 60o έτος της ηλικίας της μετά την 1/1/2013 και συνεπώς μπορεί να συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 67 ετών με πλήρη σύνταξη. Επίσης μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη σε ηλικία 62 ετών, αρκεί να έχει 100 ημέρες κάθε έτος πριν από τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας της (μείωση 30% ).
Με αναγνώριση πλασματικών: Εφόσον μέχρι το 2011 έχει 4.500 ημέρες εργασίας μπορεί για να συμπληρώσει τις απαιτούμενες 5.500 να αναγνωρίσει 1.000 ημέρες (τρία χρόνια και 4 μήνες), (σπουδές ή κενά ασφάλισης) και με αναδρομική θεμελίωση το 2011 να συνταξιοδοτηθεί με τις διατάξεις ανήλικου. Με κατοχύρωση το 2011 πριν από το νέο νόμο μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη σε ηλικία 52 ετών. Επειδή το 52ο έτος της ηλικίας της το συμπληρώνει το 2016 μπορεί να συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 56 ετών και 9 μηνών με μειωμένη σύνταξη με μείωση 30%. Δηλαδή με αναγνώριση πλασματικών θα συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη 11 χρόνια περίπου νωρίτερα από το 67ο έτος.

Β. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟΝ ΝΕΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΟΥ ΠΟΣΟΥ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Οι πλασματικοί χρόνοι ασφάλισης με εξαγορά συνυπολογίζονται για τον υπολογισμό της εθνικής σύνταξης όπως και της ανταποδοτικής. Οι πλασματικοί χρόνοι που αναγνωρίζονται χωρίς εξαγορά και αξιοποιούνται μόνο για την θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος (π.χ. χρόνος επιδοτούμενης ασθένειας ή ανεργίας) συνυπολογίζονται για τη διαμόρφωση του ποσού της εθνικής σύνταξης, ενώ αντίθετα δεν συνυπολογίζονται για τον υπολογισμό του ποσού της ανταποδοτικής σύνταξης, δηλαδή δεν συνυπολογίζεται ούτε στα ποσοστά αναπλήρωσης ούτε στον υπολογισμό των συνταξίμων αποδοχών.

ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΩΝ ΕΤΩΝ

Η αναγνώριση των πλασματικών ετών αφορά κυρίως:
1. Ασφαλισμένους που κατοχυρώνουν ή θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι το 2012. Στην περίπτωση αυτήν έχουν την δυνατότητα να συνταξιοδοτηθούν σε χαμηλά όρια ηλικίας πριν από τα 67. Οι δικαιούχοι αναγνώρισης πλασματικών ετών:
– Κατοχυρώνουν δικαίωμα έως τις 31/12/2012, σύμφωνα με το προγενέστερο καθεστώς (ν. 3863/2010).
– Πρέπει να έχουν συμπληρώσει τον απαιτούμενο αριθμό ημερών έως το τέλος του 2012 και να χρησιμοποιήσουν πλασματικά έτη.
– Έχουν θιγεί από τα αυξημένα όρια ηλικίας που έθετε ο ν. 3863/2010 από 1/1/2011.
– Έχουν δικαίωμα αναγνώρισης πλασματικών ετών του ν. 3996/2011.
Πριν από τον ν. 4336/2015 κατοχύρωναν δικαίωμα μόνο με την συμπλήρωση χρόνου ασφάλισης. Μετά τον ν. 4336/2015 κατοχυρώνουν δικαίωμα και με την συμπλήρωση τού κατά περίπτωση ορίου ηλικίας.
Παράδειγμα: Άνδρας ή γυναίκα που συμπληρώνει εντός του 2012 10.500 ημέρες ασφάλισης κατοχύρωνε συνταξιοδοτικό δικαίωμα το 2012 και μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση 11.100 ημερών ασφάλισης και σε ηλικία 59 ετών. Τι αλλάζει στο καθεστώς συνταξιοδότησής του και αν δεν έχει συμπληρώσει τα 10.500 μέχρι το τέλος του 2012 μπορεί να αναγνωρίσει πλασματικά έτη;
Για να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα πρέπει μέχρι τις 18/8/2015 να έχει συμπληρώσει το 59ο έτος της ηλικίας του και τις απαιτούμενες 11.100 ημέρες ασφάλισης. Διαφορετικά, εάν π.χ. συμπληρώνει τα 59 το 2016 θα συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 59 ετών και 9 μηνών, εάν τα συμπληρώνει το 2017 θα συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 60 ετών και 6 μηνών κ.λπ. Για την συμπλήρωση των 10.500 ημερών μπορεί να αναγνωρίσει πλασματικά έτη μέχρι 5 χρόνια συνολικά (1.500 ημέρες, παιδιών, σπουδών, κενών ασφάλισης κ.λπ.).
2. Ασφαλισμένους που θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα μετά την 1/1/2013 για να συνταξιοδοτηθούν με 40 χρόνια ασφάλισης σε ηλικία 62 ετών.
Παράδειγμα: Άνδρας ή γυναίκα που δεν μπορεί ούτε με αναγνώριση πλασματικών να συμπληρώσει μέχρι το τέλος του 2012 10.500 ημέρες ασφάλισης και τις συμπληρώνει μετά το 2013, κατοχυρώνει συνταξιοδοτικό δικαίωμα για να συνταξιοδοτηθεί με την συμπλήρωση 12.000 ημερών ασφάλισης και σε ηλικία 62 ετών. Για την συμπλήρωση των 12.000 ημερών ασφάλισης δηλαδή των 40 ετών μπορεί να αναγνωρίσει μέχρι επτά έτη πλασματικά.

ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΤΑΧΥΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΩΝ ΕΤΩΝ

Η δυνατότητα εξαγοράς δεν δόθηκε με ισότιμο τρόπο σε όλους, ενώ δημιούργησε πολλές ανισότητες κυρίως στο πεδίο εφαρμογής της, ανισότητες που δυστυχώς δεν εξαλείφθηκαν ούτε με την ενοποίηση όλων των ταμείων στο ΕΦΚΑ. Υπάρχουν διαφορές στην έκταση της εφαρμογής των δυνατοτήτων αναγνώρισης πλασματικών ετών ανάμεσα σε εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα και του δημοσίου, διαφορές οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν έναν υπάλληλο στο δημόσιο πολλά χρόνια νωρίτερα στην σύνταξη, ενώ έναν ιδιωτικό υπάλληλο αντίθετα να τον εγκλωβίσουν στην εργασία για πολλά έτη. Ως γνωστόν η δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικού χρόνου των παιδιών είναι η εξαγορά πλασματικού χρόνου ασφάλισης, που καθορίζει περισσότερο από όλες τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος για ταχύτερη συνταξιοδότηση. Η δυνατότητα π.χ. αναγνώρισης του πλασματικού χρόνου των παιδιών θεσπίστηκε με διαφορετικό τρόπο για τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ απ’ ότι για τους δημοσίους υπαλλήλους. Έτσι ενώ για τις μητέρες ανηλίκων του ΙΚΑ δεν επιτρέπεται η αναγνώριση του χρόνου των παιδιών για την θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, για τις μητέρες του δημοσίου όχι μόνο επιτρέπεται, αλλά υπολογίζεται και επιπλέον των άλλων πλασματικών ετών και χρησιμοποιείται ακόμα και για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος με αναδρομή στο 2010.

Α. Αναγνώριση πλασματικού χρόνου των παιδιών στο δημόσιο: Δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικού χρόνου των παιδιών έχουν τόσο οι δημόσιοι υπάλληλοι που θεμελιώνουν δικαίωμα σύνταξης από 1/1/2011 όσο και όσοι θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα με συνυπολογισμό του χρόνου των παιδιών μέχρι την 31/12/2010, δηλαδή όσοι με συνυπολογισμό του χρόνου των παιδιών συμπληρώνουν την απαιτούμενη 25ετία π.χ. (μητέρες ανηλίκων) ή την απαιτούμενη 20ετία (μητέρες τριών παιδιών). Ο χρόνος των παιδιών ανέρχεται σε 1 έτος για το πρώτο παιδί σε 2 δύο επιπλέον έτη για το δεύτερο παιδί και σε 2 έτη για το τρίτο παιδί. Ο χρόνος αναγνώρισης των παιδιών υπολογίζεται για το δημόσιο επιπλέον των υπόλοιπων πλασματικών ετών που δικαιούται κατά περίπτωση να αναγνωρίσει ο υπάλληλος. Με τον τρόπο αυτόν μπορεί να αναγνωρίσει περισσότερο χρόνο από το επιτρεπόμενο κάθε έτος και να συμπληρώσει τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που του επιτρέπουν ταχύτερη συνταξιοδότηση. Το έτος 2011 μπορεί ένας δημόσιος υπάλληλος να αναγνωρίσει μέχρι τέσσερα πλασματικά έτη (π.χ. των σπουδών), προκειμένου να συμπληρώσει την απαιτούμενη 25ετία. Έχει όμως δικαίωμα να αναγνωρίσει επιπλέον και τον χρόνο των παιδιών του. Αν έχει δύο παιδιά μπορεί να αναγνωρίσει άλλα τρία χρόνια. Συνεπώς, το σύνολο ετών που μπορεί να αναγνωρίσει για να θεμελιώσει ή να κατοχυρώσει δικαίωμα το 2011 είναι μέχρι 7 χρόνια. Το έτος 2012 μπορεί ένας δημόσιος υπάλληλος να αναγνωρίσει μέχρι πέντε πλασματικά χρόνια (π.χ. σπουδών και στρατού), προκειμένου να συμπληρώσει την απαιτούμενη 25ετία. Έχει όμως δικαίωμα να αναγνωρίσει επιπλέον και τον χρόνο των παιδιών του. Αν έχει δύο παιδιά μπορεί να αναγνωρίσει άλλα τρία χρόνια. Συνεπώς σύνολο ετών που μπορεί να αναγνωρίσει για να θεμελιώσει δικαίωμα το 2012 είναι μέχρι 8 χρόνια.

Β. Αναγνώριση πλασματικού χρόνου των παιδιών στο ΙΚΑ: Δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικού χρόνου γενικά και των παιδιών ειδικότερα έχουν μόνο οι παλαιοί ασφαλισμένοι που θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα από 1/1/2011 με αυξημένα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης σύμφωνα με τον ν. 3865/2010. Ο χρόνος γενικά που μπορούν να αναγνωρίσουν είναι περιορισμένος, καθώς δεν έχουν τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν επιπλέον πλασματικό χρόνο για τα παιδιά όπως συμβαίνει στο δημόσιο. Για το 2011 μπορούν να αναγνωρίσουν συνολικά 4 χρόνια, ενώ για το 2012 συνολικά 5 χρόνια. Επίσης όσοι θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα με προϋποθέσεις του 2010 δεν έχουν την δυνατότητα αναγνώρισης των πλασματικών ετών του ν. 3996/2011 και συνεπώς και των πλασματικών ετών των παιδιών, όπως συμβαίνει στο δημόσιο. Οι διαφορετικές ταχύτητες συνταξιοδότησης που προκαλούνται από την διαφορετική χρήση της δυνατότητας αναγνώρισης πλασματικών ετών από τους ασφαλισμένους των διαφορετικών ταμείων καταδεικνύουν τα ακόλουθα παραδείγματα που παρουσιάζουν δύο μητέρες με τα ίδια ασφαλιστικά δεδομένα, αλλά εργαζόμενες σε διαφορετικό τομέα ασφάλισης.

1ο παράδειγμα: Γυναίκα ασφαλισμένη του δημοσίου, γεννημένη το 1966 με δύο παιδιά εκ των οποίων το ένα ανήλικο μέχρι το 2010 (γεννημένο το 1992), διορισμένη το 1988. Συμπληρώνει μέχρι το 2010, έτος που συντρέχει η ανηλικότητα του παιδιού της 23 χρόνια προϋπηρεσίας. Εφόσον έχει την δυνατότητα να αναγνωρίσει πλασματικό χρόνο παιδιών (2 έτη) για να συμπληρώσει την 25ετία και να θεμελιώσει δικαίωμα ως μητέρα ανηλίκου το 2010 θα συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη σε ηλικία 56 ετών και 9 μηνών (το 50ο έτος το συμπληρώνει το 2016 και ακολουθεί τα νέα αυξημένα όρια ηλικίας).

2ο παράδειγμα: Γυναίκα ασφαλισμένη του ΙΚΑ, γεννημένη το 1966 με δύο παιδιά εκ των οποίων το ένα ανήλικο μέχρι το 2010 (γεννημένο στις 30/12/1992), ασφαλισμένη από το 1988 έχει συμπληρώσει μέχρι το 2010, έτος που συντρέχει η ανηλικότητα του παιδιού της, 5.000 ημέρες ασφάλισης, δηλαδή 16 χρόνια και 8 μήνες εργασίας. Επειδή δεν έχει την δυνατότητα να αναγνωρίσει πλασματικό χρόνο παιδιών, προκειμένου να συμπληρωθούν οι απαιτούμενες 5.500 ημέρες για να θεμελιώσει το 2010, δεν μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με τις διατάξεις του ανηλίκου. Συνεπώς θα συνταξιοδοτηθεί με τις γενικές διατάξεις συνταξιοδότησης σε ηλικία 67 ετών, δηλαδή θα συνταξιοδοτηθεί περίπου 10 χρόνια αργότερα από την μητέρα του προηγούμενου παραδείγματος.

Κόστος εξαγοράς πλασματικών ετών

Είναι γεγονός ότι το κόστος εξαγοράς αλλάζει και σε πολλές περιπτώσεις η αναγνώριση πλασματικών καθίσταται σχεδόν απαγορευτική. Μέχρι την 31/12/2016 για το δημόσιο η αναγνώριση ως συντάξιμων των πλασματικών χρόνων (στρατός, σπουδές, παιδιά) απαιτούσε την καταβολή, εκ μέρους του ασφαλισμένου του δημοσίου, εισφοράς 6,67% επί των συντάξιμων αποδοχών (όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί κατά τον χρόνο υποβολής της σχετικής αίτησης). Ως συντάξιμες αποδοχές, λαμβάνονται υπόψη οι αποδοχές του υπαλλήλου (βασικός μισθός, επίδομα 140 ευρώ και επίδομα θέσης) του Οκτωβρίου 2011, ενώ σε γενικές γραμμές τα ποσά που καλούνταν να δαπανήσει ο ασφαλισμένος ήταν από 70 έως 140 ευρώ το μήνα, ανάλογα με την περίπτωση.

Αντίστοιχα, για τους ασφαλισμένους του ιδιωτικού τομέα μέχρι την 13/5/2016 το κόστος για τις περισσότερες κατηγορίες πλασματικών ετών ήταν στα 168 ευρώ (δηλαδή το 25πλάσιο του ημερομισθίου ανειδίκευτου εργάτη το 2015).

Με τη διάταξη που περιλαμβάνεται στο νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο, η αναγνώριση των πλασματικών ετών γίνεται με την καταβολή από τον ασφαλισμένο για κάθε μήνα πλασματικού χρόνου της εισφοράς, στο ποσοστό που ισχύει κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης εξαγοράς, δηλαδή 20% επί των συντάξιμων αποδοχών.
Η εισφορά δε, υπολογίζεται επί των αποδοχών του ασφαλισμένου κατά τον μήνα υποβολής της αίτησης εξαγοράς και η αλλαγή αυτή είναι που οδηγεί σε πολλές περιπτώσεις στην αύξηση του κόστους.

Σε άλλες περιπτώσεις η εξαγορά θα είναι συμφέρουσα π.χ. για τους δημόσιους υπαλλήλους με μέσες αποδοχές για μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα με μισθούς έως 900 ευρώ κ.λπ., ενώ σε άλλες περιπτώσεις θα είναι πολύ ακριβή, π.χ. για ασφαλισμένους του ιδιωτικού τομέα με υψηλές αποδοχές.

Εφιστούμε την προσοχή των ασφαλισμένων όλων των ταμείων σχετικά με τις αναγνωρίσεις των πλασματικών και θα συμβουλεύαμε να μην προβούν σε σχετικές αιτήσεις, μέχρι τουλάχιστον να ξεκαθαρίσει το τοπίο με την έκδοση των σχετικών εγκυκλίων και οδηγιών που αναμένονται.

Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής» στις 21 Μαΐου 2017